Rồng đất (tên khoa học: Physignathus cocincinus) là loài động vật bò sát quý hiếm được ghi nhận tại Việt Nam. Loài Rồng đất được đánh giá thuộc nhóm “Sắp nguy cấp” (Vulnerable) trong danh lục đỏ thế giới IUCN và trong sách đỏ Việt Nam. Tuy nhiên, loài bị khai thác, săn bắt và buôn bán với số lượng lớn ở trong nước và quốc tế từ khoảng 20 năm trở lại đây. Trong khi đó, những đánh giá và hiểu biết về hiện trạng bảo tồn loài vẫn còn rất hạn chế. Bởi vậy, chúng tôi thực hiện nghiên cứu này nhằm đánh giá những tác động từ hoạt động khai thác và buôn bán ở trong nước và quốc tế ảnh hưởng như thế nào tới quần thể ngoài tự nhiên của loài Rồng đất. Chúng tôi tiến hành khảo sát thực địa thu thập các số liệu để tính toán và ước tính kích cỡ và mật độ quần thể của loài tại một số tỉnh phía bắc của Việt Nam từ năm 2014 đến 2016. Sử dụng phương pháp tính toán, kết quả chỉ ra rằng kích cỡ và mật độ của các quần thể loài Rồng đất ngoài tự nhiên chịu tác động mạnh từ các hoạt động của con người thấp hơn rất nhiều so với các quần thể không chịu tác động. Ngoài ra, chúng tôi đánh giá hiện trạng săn bắt và buôn bán trong nước thông qua phỏng vấn và thu thập số liệu tại các cửa hàng vật nuôi và trên các trang mạng xã hội. Nghiên cứu ghi nhận 51 thương buôn và 09 cửa hàng buôn bán các cá thể Rồng đất qua mạng internet từ năm 2015, chủ yếu tại khu vực Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. Bên cạnh đó, thu thập các số liệu thống kê từ quốc tế, chúng tôi ghi nhận 1,47 triệu cá thể Rồng đất có nguồn gốc hoang dã từ Việt Nam được nhập khẩu và buôn bán tại các nước Châu Âu và Hoa Kỳ trong vòng 20 năm trở lại đây. Những thống kê trên để thấy được rằng quần thể ngoài tự nhiên của loài Rồng đất đang bị tác động và chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ hoạt động khai thác của con người. Bởi vậy, chúng tôi cũng kiến nghị về đề xuất các biện pháp bảo tồn tới các cơ quan chức năng để bảo vệ sinh cảnh và quần thể ngoài tự nhiên của loài Rồng đất.
Hình 1. Cá thể Rồng đất cái ngoài tự nhiên.
Nguồn trích dẫn: “Gewiss, R.L., Ngo, N.H., van Schingen-Khan, M., Bernardes, M., Rauhaus, A., Pham, T. C., Nguyen, Q. T., Ziegler, T. (2020) Population assessment and impact of trade on the Asian Water Dragon (Physignathus cocincinus Cuvier, 1829) in Vietnam. Global Ecology and Conservation (23) e01193”.
Nguồn tin: Ngô Ngọc Hải, Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam, VAST